Zdobycze epoki cyfrowej niezmiernie ułatwiają nam życie. To rzecz oczywista, jednak jeśli za efekt uboczny tej „wygody” przyjąć ilość zdjęć oskarżonych o manipulację, sprawa staje się dyskusyjna.
Jest wiele artykułów na ten temat, a nawet opublikowano całe książki. Czy takie rozważania mają sens, a jeśli nie, to dlaczego tak często słychać zarzuty o wymazanie piłek, usunięcie tenisówek, wyleczenie zeza i wyprostowanie lub skrzywienie nóg? Sprawa w niewielkim stopniu dotyczy nie-dokumentalistów, którzy mogą sobie otwarcie pozwolić na własną interpretację świata.
© Jacek Stefan (AFIAP)
Dyskusje o autentyczności wcale nie są czymś nowym, i nie narodziły się w epoce cyfrowej. Najlepszym przykładem są wieloletnie spory o bodaj najsłynniejsze zdjęcie Roberta Capy z Hiszpanii.
Jednak przyglądając się temu tematowi można odnieść wrażenie, że argumenty przeciwników ingerencji w obraz mają trafić do widzów, a nie do fotografów. We wszechobecnych dywagacjach najczęściej kompletnie pomija się milczeniem przepotężne narzędzia „manipulacji”, tj. moment wykonania zdjęcia i kadrowanie. Wiedzą o tym dobrze fotografujący, lecz najwyraźniej nie zdaje sobie z tego sprawy publika, która ma wierzyć, że zdjęcia są wiernym odbiciem rzeczywistości.
Spróbujmy to zobrazować następującym przykładem. Otóż wyobraźmy sobie, że miało miejsce Z (Zdarzenie), w którym uczestniczyli PD (Poważny Dupek) oraz PG (Przypadkowy Gap). Z udokumentowano na dwóch zdjęciach:
1 – Z + PD – PG’, oraz
2 – Z – PD + PG’.
Na zdjęciu nr 1 pokazano PD, lecz usunięto (komputerowo) fragment butelki z piwem dzierżonej przez PG, który przypadkowo znalazł się w kadrze (to znaczy kawałek butelki, a nie PG będący poza kadrem). Na zdjęciu nr 2 pominięto PD (rozmyślnie, bo stał tylko dwa kroki dalej), natomiast butelka piwa jest dobrze widoczna (zero manipulacji komputerowej).
Pytania za pięć punktów to:
a) Które zdjęcie jest bliższe prawdy?
b) Które zdjęcie jest wynikiem manipulacji?
c) Które zdjęcie więcej mówi na temat Z?
d) Które zdjęcie jest ciekawsze?
e) Które zdjęcie jest „ładniejsze”?
f) Które zdjęcie jest lepiej skomponowane?
g) Które zdjęcie się lepiej sprzeda?
Jak to może funkcjonować w innej, ale pokrewnej, dziedzinie zilustrujemy poniższą, z życia wziętą historią:
W pewnym konkursie główną nagrodę otrzymał Fotograf. Na wernisażu był obecny Krytyk oddelegowany przez redakcję Pisma. Z jakiegoś powodu (ale na pewno nie nosił na koszuli napisu głoszącego, że „krytyk to artysta, któremu nie wyszło”) Fotograf nie przypadł Krytykowi do gustu i został za to ukarany niebytem w Piśmie. W swojej relacji, zamieszczonej oczywiście w Piśmie, Krytyk nie podał informacji o wynikach, lecz napisał tylko czyje prace podobały się najbardziej (rzecz jasna nie były to fotki Fotografa), nie precyzując komu i jak się to miało do wyników.
Temat można by ciągnąć, jednak publikacji jest całkiem sporo i nie ma potrzeby ich powielać. Jeden z tekstów umieszczono tutaj:
http://www.luminous-landscape.com/columns/just-say-yes.shtml
